Wanneer besluit je dat het moment is aangebroken om te stoppen met werken?

Ik weet niet of het de bedoeling was van de redactie, maar het AD Magazine van afgelopen zaterdag liet zich lezen als een themanummer. Naast het omslagverhaal over burn-outs las ik een interview met de 60-jarige actrice Annet Malherbe waarin een jonge verslaggever maar blééf doorvragen over haar ambities. Voeg daarbij een kijkje in de portemonnee van een 63-jarige die nog maar drie dagen per week werkt en de constatering elders in de krant dat Matthijs van Heijningen 'over the hill' is en je krijgt langzamerhand zicht op een rode draad. Zelf schrok ik echter nog het meest van die ene foto van het schrijvende echtpaar Nicci French, waarop ze zo depressief in de lens blikken dat ik bijna geneigd zou zijn mijn pen per direct aan de wilgen te hangen.

Natuurlijk zegt zo'n foto helemaal niks, want het is goed mogelijk dat ze onlangs iets vervelends hebben meegemaakt in hun privéleven, last hebben van een jetlag, in z'n algemeenheid de schurft hebben aan interviews of op het moment dat hij werd gemaakt een hele dag achter de kiezen hadden met steeds dezelfde domme vragen. Het kan zelfs zo zijn dat ze het alleen maar vervelend vinden om te poseren voor de foto of denken dat ze het aan hun oeuvre verplicht zijn om een gezicht te trekken alsof ze net een aan stukken gesneden lijk in de achtertuin hebben gevonden. Zelf denk ik echter dat het ook iets te maken zou kunnen hebben met het moordende schema van één boek per jaar waarop ze zich hadden vastgelegd.

Het schrijversechtpaar was even in Nederland om het laatste boek te promoten uit een achtdelige reeks die in 2011 van start ging. In zeker zin hebben ze dus bijna een heel decennium besteed - of verkwist - aan een serie waaraan ze rond hun vijftigste begonnen. Volgens Nicci Gerrard gaf dat zoveel druk dat ze zich de afgelopen jaren af en toe 'gegijzeld' voelde. Kijk je met die wetenschap nog eens naar die foto, dan zie je twee mensen die totaal uitgeput, depressief, leeg en ongelukkig zijn. Extra wrang is dat ze bij het schrijven van deel één waarschijnlijk al genoeg geld achter de hand hadden om de rest van hun leven lekker ontspannen te lummelen op hun ongetwijfeld fantastische landgoed.

Nu weet ik best dat veel mensen niet kunnen stilzitten, iets willen betekenen voor de wereld of simpelweg niet kunnen stoppen met werken, maar dit vind ik al met al geen pleidooi om door te bikkelen tot je er dood bij neervalt of geveld wordt door een burn-out zoals de 45-jarige striptekenaar Maaike Hartjes. Zelf ben ik voorzichtig al bezig met een boek dat begin 2019 zou moeten verschijnen, al ben ik tegelijk van plan om me dat hele volgende jaar te beperken tot die ene column per week om te zien hoe dat bevalt. Ik heb inmiddels vijftien boeken op mijn naam staan, maar dat betekent natuurlijk niet dat er automatisch nog eens vijftien bij zullen komen.

Wat dat betreft is het interview met actrice Annet Malherbe in heel veel opzichten verhelderend, al was het maar omdat deze 60-jarige actrice wel door móet werken vanwege het geld. Vaak vertellen mensen over dat onderwerp allerlei vrome praatjes met als toevoeging dat ze - o ja - ook geen pensioen hebben opgebouwd, maar Malherbe draait er niet omheen dat ze het best heerlijk zou vinden om op een gegeven moment haar schaapjes op het droge te hebben zodat ze kon stoppen of een tijdje in het buitenland kon gaan wonen. Samen met haar man huurde ze lange tijd een huis in Spanje, maar dat werd op een gegeven moment te duur.

Het interview laat ook zien wat er gebeurt als je een jonge, ambitieuze en gedreven journalist een interview laat doen met een actrice die haar sporen inmiddels heeft verdiend en zich in een volstrekt andere levensfase bevindt. Hoe oud Stefan Raatgever precies is heb ik zo snel niet kunnen achterhalen, maar ik gok dat hij jong genoeg is om haar zoon te kunnen zijn. Dat verklaart waarom hij tot vervelens toe door blijft hameren op erkenning, ambitie, roem, geldingsdrang en jaloezie op vakgenoten. Allemaal reuze belangrijk natuurlijk als je een jaar of dertig bent en nog aan het begin staat van je carrière, maar dat arme mens is zéstig! Zelf zou ik er bijvoorbeeld helemaal geen moeite mee hebben om op die leeftijd voorgoed te stoppen met ál mijn beroepsmatige activiteiten.

Toen ik jong was, had ik maar één wens en dat was schrijver worden. Die drive zorgde ervoor dat ik door ben blijven schrijven tot ik dat niet alleen voor elkaar had, maar er ook nog enig commercieel succes mee had. Die vijftien boeken in de kast zorgen dus in de eerste plaats voor gemoedsrust, omdat ik mijn droom heb verwezenlijkt. Verder heeft het geen enkele invloed op mijn geluksgevoel, laat staan dat ik me in deze levensfase nog laat leiden door geldingsdrang, behoefte aan erkenning of een hol containerbegrip als 'ambitie'. Ik begin elke maandagochtend met plezier aan mijn nieuwe column en schrijf dit blog puur voor mijn lol, maar ik zou me ook prima vermaken met alleen een racefiets, een bibliotheekpas, een kast vol langspeelplaten, een bioscoopabonnement en een luie stoel in de tuin op tien stappen van de achterdeur. Maar dan nog blijft de vraag: op welk moment - en op welke leeftijd - besluit je er vrijwillig een punt achter te zetten? Daarover binnenkort meer.